Agorafobi, genellikle kalabalık yerlerde, açık alanlarda veya kaçmanın zor olabileceği durumlarda yoğun kaygı veya korku hissiyle karakterize edilen bir anksiyete bozukluğudur. Bu terim, kelime anlamı olarak “açık alan korkusu” anlamına gelir. Bununla birlikte, durum bundan daha karmaşıktır. Dolayısıyla agorafobisi olan kişiler çoğu zaman, yalnız başına evden çıkmak, toplu taşıma araçlarını kullanmak, alışveriş merkezleri gibi kalabalık yerlere gitmek veya sırada beklemek gibi durumlarda da yoğun kaygı yaşarlar.
Agorafobi Tipleri:
- Açık Alan Korkusu: Pazarlar, alışveriş merkezleri, geniş caddeler gibi açık ve kalabalık alanlardan korkma.
- Kapalı Alan Korkusu: Sinemalar, asansörler, toplu taşıma araçları gibi kapalı ve kalabalık yerlerden kaçınma.
- Yalnız Kalma Korkusu: Evde yalnız kalmaktan veya yalnız dışarı çıkmaktan korkma.
Belirtiler:
- Kalabalık yerlerde veya açık alanlarda bulunmaktan korkma
- Korkulan durumlardan kaçınmak için sosyal aktivitelerden uzak durma, evden çıkmama gibi davranışlar. Kaçışın zor olabileceği veya yardım alamama korkusu
- Evden yalnız çıkamama veya çıkarken ciddi rahatsızlık hissetme
- Toplu taşıma araçlarını kullanma korkusu
- Panik atak belirtileri: Kalp çarpıntısı, terleme, titreme, nefes darlığı, baş dönmesi
Nedenleri:
Agorafobi genellikle başka bir anksiyete bozukluğuyla, özellikle de panik bozuklukla ilişkilidir. Panik atak yaşayan kişiler, bazen belli yer ve durumlarda panik atak geçirirler. Dolayısıyla tekrar aynı durumda panik atak geçirme korkusuyla belirli yerlerden veya durumlardan kaçınmaya başlarlar. Diğer olası nedenler:
- Genetik Yatkınlık: Ailede anksiyete bozuklukları öyküsü olması.
- Çevresel Faktörler: Travmatik olaylar, stresli yaşam olayları veya çocukluk döneminde yaşanan korkular.
- Biyolojik Faktörler: Beyin kimyasındaki dengesizlikler veya nörotransmitterlerin işlev bozuklukları.
- Ayrıca, agorafobi, sıklıkla panik bozuklukla birlikte görülür. Kimi durumlarda, panik atak geçiren kişiler, bu atakların tekrarlayacağı korkusuyla agorafobi geliştirirler.
Agorafobi Tedavisi:
- Psikoterapi:
- Bilişsel Davranışçı Terapi (CBT): Korkuların ve kaçınma davranışlarının üstesinden gelmek için etkili bir yöntemdir. Terapi, kişinin düşünce kalıplarını değiştirmeyi ve korkulan durumlarla yavaş yavaş yüzleşmeyi içerir.
- Maruz Bırakma Terapisi: Kişinin korktuğu durumlara kontrollü bir şekilde maruz kalması sağlanır. Bu, korkunun azalmasına yardımcı olur.
- İlaç Tedavisi:
- Antidepresanlar: Özellikle SSRI’lar (Seçici Serotonin Geri Alım İnhibitörleri) agorafobi tedavisinde sıklıkla kullanılan etkili ilaçlardır.
- Anksiyolitikler: Benzodiazepinler gibi ilaçlar, kısa süreli kullanım için uygundur. Ancak bağımlılık riski nedeniyle dikkatli kullanılmalıdır.
- Destek Grupları: Agorafobi ile yaşayan diğer kişilerle bir araya gelmek, deneyimleri paylaşmak ve birbirine destek olmak tedavi sürecine katkı sağlar.
Diğer Başa Çıkma Yöntemleri:
- Nefes Egzersizleri: Derin nefes alma teknikleri, panik atak sırasında sakinleşmeye yardımcıdır.
- Gevşeme Teknikleri: Meditasyon, yoga veya progresif kas gevşetme gibi teknikler, stresi azaltmada etkilidir.
- Kademeli Maruz Kalma: Korkulan durumlara yavaş yavaş maruz kalarak, korkunun üstesinden gelmeye çalışmak.
Doğru tedavi ve destekle, kişiler genellikle günlük yaşamlarına döner ve korkularının üstesinden gelir.
- Destek Grupları ve Danışmanlık: Benzer durumları yaşayan kişilerle destek gruplarına katılmak fayda sağlar.
- Gevşeme Teknikleri: Meditasyon, derin nefes alma egzersizleri ve yoga gibi yöntemler kaygıyı azaltır.
Ne Zaman Yardım Alınmalı?
- Günlük yaşam aktivitelerini sürdürmek zorlaştığında
- Evden çıkmak büyük bir problem haline geldiğinde
- Panik ataklar sıklaşmaya başladığında
